Soms komen ideeën voor een aangename auditieve inrichting van stedelijke plekken van ver. Ze zijn misschien ook niet direct een-op-een over te zetten op de Nederlandse situatie maar kunnen toch een inspiratiebron blijken voor alternatieve bouw- en leefvormen. Marcel Cobussen (MC) dwaalde met de Amerikaans-Vietnamese architect Archie Pizzini (AP) door een aantal zogenaamde hems2 van Ho Chi Minh City (Vietnam) en vroeg hem naar de invloed van geluid op de sociale, economische en leefomstandigheden van de bewoners van deze hems.
Een hem is een plek met een sterke gemeenschapsband waar de grens tussen privé en publiek niet helder te trekken is.
Een hem is een mengvorm van formeel en informeel stedelijk leven: officieel geregistreerd, maar ontstaan uit spontane groei. Het is een secundaire ruimte binnen het stedelijk weefsel waar het echte, dagelijkse leven zich afspeelt. Een hem functioneert als een uitgebreide huiskamer of gemeenschappelijke ruimte: de grens tussen privé en publiek is uiterst vaag. Bewoners koken er, kletsen met buren, helpen elkaar bij kleine klusjes, laten er kinderen spelen – er heerst een soort dorpsgevoel binnen de stad. Dit maakt hems tot plekken met sterke gemeenschapsbanden, contrasterend met de anonieme hoogbouw van veel moderne steden.
Vier doorkijkjes in een hem. Foto’s Tom Muratore
Een hem heeft ook een symbolische betekenis: het staat voor huiselijkheid, intimiteit en verbondenheid in de chaos van de stad. Het is een plek waar traditie, gemeenschap, en verstedelijking samenkomen in de schaduw van het moderne stadsleven.
MC: Hoe klinkt een hem?
AP: De onduidelijke afbakening tussen privé en publiek is ook auditief waarneembaar: kookgeluiden, geronk van brommers, een tv of stereo set, winkeltjes met hun klandizie, mensen die een praatje maken, reparatiewerk, etc. Alles klinkt naast en door elkaar heen. Het maakt de hem levendig, warm en bruisend; sociale interactie is altijd mogelijk, dit in tegenstelling tot het isolationisme van veel (Westerse) steden.
MC: Voor Westerse oren is dit toch een tamelijk luidruchtige omgeving. Hoe beleven die mensen dat hier?
Om deze audio te beluisteren, gebruik de QR
Er is in het algemeen een grote mate van acceptatie en van het negeren van (tijdelijk) lawaai. Daarnaast is er, speciaal in dichtbevolkte buurten zoals deze hems, een vorm van sociale controle en stilzwijgende overeenstemming om in de avond en nachtelijke uren zo min mogelijk lawaai te maken.
MC: In het Westen wordt ingezet op wet- en regelgeving om teveel lawaai te voorkomen. Hoe is dat hier in Ho Chi Minh City?
Om deze audio te beluisteren, gebruik de QR
De woningen in de hems zijn doorgaans gebouwd van harde materialen (steen, beton) met tegelvloeren; dubbel glas bestaat nagenoeg niet waardoor het in huis tamelijk lawaaierig is. Met gebruik van zachte stoffen (gordijnen, tapijten, kussens), het aanbrengen van geluidsabsorberend materiaal onder het tafelblad of het plaatsen van verlaagde plafonds, dempt men geluid indien dat als storend wordt ervaren.
MC: Wat kunnen we leren van zo’n Vietnamese woon- en werkvorm?
AP: Een hem kan beschouwd worden als de tegenhanger van het Westerse bouwmodel dat inzet op privacy en stilte, met als potentieel gevolg sociaal isolement en een verhoogde intolerantie jegens (buren)geluid. Hoewel overdag niet bepaald rustig, zijn er de veelal ongeschreven regels om bewoners ’s avonds en ’s nachts hun rust te gunnen en dus geen onnodig lawaai te maken. Deze auditieve sociale controle geeft tevens een gevoel van geborgenheid en veiligheid.
Een hem kent een veelheid aan verschillende geluiden (ook afhankelijk van de exacte plek in de hem) die allemaal toch goed van elkaar te onderscheiden zijn. In de nauwe steegjes heeft geluid weinig ruimte om te spreiden, waardoor het direct en scherp blijft. Hoe zou een Nederlandse hem er uit kunnen zien en kunnen klinken?
Om deze audio te beluisteren, gebruik de QR
Om deze audio te beluisteren, gebruik de QR
Bron van deze tekst: